Mher Bekaryan

«Ինձ միշտ հետաքրքիր է եղել տարբեր երկրների մշակույթը։ Հնդկական խմբագրաթոնը ինձ հնարավորություն տվեց ծանոթանալու մի շատ հետաքրքիր ու զարմանալի երկրի մշակույթին»,— Անահիտ Սահակյան, Ալավերդու վիքիակումբ։

Այս տարվա հոկտեմբերի 15-30-ը Հայաստանում և Արցախում գործող վիքիակումբների համար կազմակերպվել էր հնդկական թեմատիկայով խմբագրաթոն: Իսկ նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին հնդկական SEABA միջազգային դպրոցի աշակերտները մասնակցում են հայկական թեմատիկայով խմբագրաթոնին: Խմբագրաթոնը կազմակերպվել է Վիքիմանիա 2019-ի ժամանակ Քարվաճառի վիքիակումբի համակարգող Թամարա Գրիգորյանի և Փանջաբի վիքիհամայնքի ներկայացուցիչ, կրթական ծրագրերի համակարգող Մանավպրետ Կաուրի միջև ձեռք բերված պայմանավորվածության արդյունքում:

Ալավերդու վիքիակումբի երեխաները համագործակցության շրջանակներում կազմակերպված վորքշոփի ժամանակ, լուսանկարը՝ Նարինե Մուրադյանի

SEABA միջազգային դպրոցի ուսուցիչ Ջագսեր Ս. Սիդհուն ևս միացել է նախաձեռնությանը` ներգրավելով նաև դպրոցում գործող վիքիակումբի աշակերտներին: Համագործակցության հիմնական նպատակն էր հայ և հնդիկ աշակերտներին հնարավորություն տալ տեղեկություն ստանալ Հնդկաստանի ու Հայաստանի մասին, ինչպես նաև` կիսել այդ գիտելիքն իրենց վիքիահամայնքների հետ: Համագործակցության հիմնական մասը առցանց խմբագրաթոնն էր, որ կազմակերպվել է թե՛ հայ, թե՛ հնդիկ աշակերտների համար:

Հայաստանի ութ վիքիակումբների խմբագիրներ 15 օրվա մեջ միասին ստեղծել են 73 հոդված հնդկական թեմատիկայով: Հայկական թեմատիկայով խմբագրաթոնին արդեն մասնակցել են 15 հնդիկ աշակերտներ, որոնք ստեղծել են 31 հոդված Հայաստանին վերաբերող տարբեր թեմաներով: Նրանք խմբագրաթոնը կշարունակեն մինչև դեկտեմբեր:

Քարվաճառի վիքիակումբի երեխաները համագործակցության շրջանակներում կազմակերպված վորքշոփի ժամանակ, լուսանկարը՝ Թամարա Գրիգորյանի

Ընտրվել էին որոշակի թեմաներ (ազգային խոհանոց, ազգային հագուստ, քաղաքներ, դերասաններ, ֆիլմեր), կազմվել ցանկեր, որոնցից էլ օգտվում էին խմբագրաթոնի մասնակիցները:

«Խմբագրաթոնն օգտակար էր. շատ բան իմացանք Հնդկաստանի սովորույթների մասին, շատ հետաքրքիր էր, որ տարբեր վիքիակումբների խմբագիրներ էի մասնակցում խմբագրաթոնին: Ավելի լավ կլինի, որ հաճախ կազմակերպենք նմանատիպ խմբագրաթոներ այլ երկրների հետ ևս, որպեսզի թե՛ մենք ավելի շատ գիտելիք ստանանք տարբեր երկրների մասին, թե՛ այլ երկրների աշակերտներ, ուսանողներ իմանան Հայաստանի մասին»,— Լենա Ղազարյան, Քարվաճառի վիքիակումբ:

Հնդիկ աշակերտների խոսքով` նրանք շատ լավ հնարավորություն են ստացել իմանալու իրենց անծանոթ մի նոր մշակույթի մասին: «Սա փոխանակման հաճելի ծրագիր է, որը հետաքրքիր է դարձրել նրանց սովորական առօրյան»,— ասում է Ջագսեր Ս. Սիդհուն:

Հայ խմբագիրների համար հատկապես հետաքրքիր էր հնդկական խոհանոցը:

«Հնդկական խոհանոցի ուտելիքներն անսովոր են մեզ համար: Դրանք հիմնականում բոլորը կծու են: Նրանք ճաշատեսակի մեջ համադրում են այնպիսի բաղադրամասեր, որ մեզ կարող է տարօրինակ թվալ: Որոշ ուտելիքներ պատրաստելու հատուկ ժամանակ ու արարողակարգ ունեն, մատուցվում են որոշակի առիթներով»,— Մարիետա Վարդանյան, Քարվաճառի վիքիակումբ:

Առցանց խմբագրաթոնից բացի մի քանի վիքիակումբներում տեղի ունեցան նաև այլ միջոցառումներ: Քարվաճառի վիքիակումբի ավագ դասարաններում սովորող խմբագիրներն իրենց կրտսեր ընկերներին պատմեցին Հնդկաստանի պատմության, աշխարհագրության, հնդիկների ազգային-ազատագրական պայքարի, մշակութային կարևոր կոթողների մասին: Նմանատիպ միջոցառում նախատեսվում է նաև SEABA դպրոցում, որտեղ հնդիկ աշակերտներին կներկայացվի Հայաստանի պատմությունը:

Կողբի վիքիակումբի խմբագիրները խմբագրաթոնի ավարտին հայ-հնդկական բարեկամության պաստառ պատրաստեցին վիքիակումբի համար` այնտեղ պատկերելով Հնդկաստանի ու Հայաստանի դրոշներն ու քարտեզները:

Կողբի վիքիակումբի մասնակիցների՝ հայ-հնդկական բարեկամությանը նվիրված պաստառ, լուսանկարը՝ Մերի Խաչատրյանի

Խմբագրաթոնը պատանի խմբագիրների համար տվյալ երկրի մասին գիտելիք ստանալու և վիքիակումբների միջև համագործակցության հնարավորություն է դարձել.

«Շատ հետաքրքիր էր հատկապես այն, որ բոլոր վիքիակումբներով աշխատում էինք մի խմբագրաթոնի համար, ու դա մրցույթ չէր, այլ մեր գիտելիքների բացը լրացնելու լավագույն միջոց։ Կուզենայի, որ ոչ միայն Հնդկաստանի, այլ նաև աշխարհի տարբեր երկրների հետ լինեին նմանատիպ համագործակցություններ, քանի որ, վստահ եմ, յուրաքանչյուր երկրում մի յուրահատուկ գաղտնիք կա թաքնված»,— Անահիտ Սահակյան, Ալավերդու վիքիակումբ։

Թամարա Գրիգորյան
Քարվաճառի վիքիակումբի համակարգող

Վիքիտվյալներ նախագիծը 2019 թվականի հոկտեմբերի 24-28-ը Բեռլինում էր համախմբել 250 վիքիդատաիստների՝ մասնակցելու 2-րդ անգամ Բեռլինում կազմակերպվող WikidataCon համաժողովին։ Նպատակները մի քանիսն էին՝ քնարկել, կիսվել փորձով, սովորել և Վիքիտվյալների ծնունդը նշել: Վիքիտվյալները մշակվել և զարգացում է հիմնականում Վիքիմեդիա Գերմանիայի կողմից:

Բազմաբովանդակ միջոցառման առաջին օրը մասնակիցները ստացան Վիքիտվալների դրամապանակ, որտեղ տեղադրված Q կոդով քարտը WikidataCon Card Game-ից էր և մասնակիցներին հնարավորություն էր տալիս ծանոթանալու, խոսելու, շփվելու և կատարված աշխատանքների համար միմյանց շնորհակալություն հայտնելու:

Caroline Léna Becker, WikidataCon 2019 — 2019-10-38 — wallets, CC BY 4.0

Վիքիտվյալները կառուցվածքային և կապակցված տվյալները խմբագրելու հնարավորություն ունեցող կենտրոնական պահոց է Վիքիում՝ ազատ արտոնագրի ներքո (CC 0): Կառուցվում է միույթների հիման վրա՝ առարկա, վայր, անձ, գաղափար կամ ցանկացած այլ բան: Վիքիպեդիայի յուրաքանչյուր հոդվածի թեման համապատասխանում է Վիքիտվյալների միույթին, բայց Վիքիտվյալների միույթի սահմանումն ավելի ճկուն է և ընդգրկուն, և կան բազմաթիվ միույթներ, որոնց վերաբերյալ Վիքիպեդիայում հոդվածներ չկան: Միույթներն ունեն ոչ թե անուններ, այլ ընդհանուր նույնականացուցիչներ: Յուրաքանչյուրը սկսվում է Q տառով, որին հաջորդում է համարը: Օրինակ Վիքիտվյալներում Երևանը նշվում է Q1953։

Վիքիտվլայներում միույթը կամ պնդումը խմբագրելուց հետո այն անմիջապես հասանելի է դառնում Վիքիպեդիայի հարյուրավոր տարբեր լեզուներում:  Ի սկզբանե Վիքիտվյալները Վիքիպեդիայի հոդվածների միջլեզվային կապակցման կենտրոնն էր, իսկ այժմ դարձել է մի գործիք, որը թվային, տեքստային, վիզուալ և գրաֆիկական բովանդակությունների միջև կապեր է հաստատում:

Վիքիտվյալների հարթակում տարվա ընթացքում առանցքային թեմաներ են եղել բառարանագրական տվյալները, Վիքիպահեստի կառուցվածքային տվյալները, վիքիբազայի էկոհամակարգը և տվյալների որակը:

Հիմնական ելույթով հանդես եկավ PanLex տեխնոլոգիայի տնօրեն Բեն Յանգը և ներկայացրեց վտանգված լեզուների համար լեքսիկական տվյալների հավաքման կարևորությունը, PanLex-ի դերն ու մեթոդաբանությունը, և թե ինչպես Վիքիտվյալները և PanLex-ը կարող են համատեղ աշխատել` բառապաշարային տվյալների հավաքագրման և տարածման միջոցով լեզվական համայնքներին հնարավորություն ընձեռելով օգտագործելու իրենց մայրենի լեզուն աշխարհում:

FindingGLAMs նախագիծը ստեղծում է պատկերասրահների, գրադարանների, արխիվների և թանգարանների համաշխարհային շտեմարան: Վիքիմեդիա Շվեդիան, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն և Վիքիմեդիա Հիմնադրամը աշխատանքներ են տանում մշակելու մշակութային ժառանգության հաստատությունների և դրանց հավաքածուների համաշխարհային շտեմարան Վիքիպեդիայում՝ աշխարհի ամենամեծ և ամենահայտնի կրթական կայքում:

Կո՛չ եմ անում հայաստանյան մշակութային կազմակերպություններին կիսվելու իրենց հաստատությունների գիտելիքներով ու բովանդակությամբ համագործակցության, ուսուցման, փաստաթղթավորման և դեպքերի ուսումնասիրության միջոցով:

Գտնելով ԳԼԱՄ-ներ ծրագիրը հիմք կդնի մշակութային կազմակերպությունների և Վիքիմեդիա շարժման երկարաժամկետ և կայուն համագործակցությանը:

Առկա հասանելի տվյալները կլինեն կառուցվածքային, կունենան հարցման հնարավորություն (queryable) և կլինեն բաց լիցենզիայի ներքո` այն հնարավորինս լայն լսարանին հասցնելու համար, ինչը թույլ կտա օգտվողներին ուսումնասիրել տվյալները բազմաթիվ եղանակներով: Տվյալները կարող են օգտագործվել հավելվածների և կայքերի կողմից, ներառյալ՝ Վիքիպեդիայի հետ ինտեգրվող կայքեր և կօգտագործվեն որոնման ծառայությունների կողմից՝ Google և այլն:

Wikidata համաժողովի մասնակիցների լուսանկարը. Pierre-Selim Huard, WikidataCon 2019 — 2019-10-26 — 2642 — Group Photo, CC BY 4.0

Վիքիտվյալների 7-րդ տարեդարձի տորթերը, Mohammad Hijjawi, WikidataCon 2019 Day 1 by Hijjawi 242, CC BY-SA 4.0

Վիքիբազան կառուցվածքային տվյալների ստեղծման, կառավարման և փոխանակման համար հավելվածների և գրադարանների հավաքածու է: Այն բաց կոդով նախագիծ է, որի զարգացմանը կարող են միանալ բոլորը:

Վիքիբազան օգտակար է ցանկացած տեսակի տարասեռ տվյալների համար, որտեղ տվյալների միջև կապը կարևոր դեր է խաղում: Սա տեղին է բոլոր տեսակի ոլորտների համար՝ սկսած (թվային) հումանիտար ոլորտներից մինչև կենսական գիտություններ:

Ալբանացի վիքիպեդիստների օգտվողների խմբից Լիրիդոն Սելմանիի հետ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել Հայաստանի ազգային պատկերասրահի տվլայների բազան ամբողջությամբ տեղափոխել Վիքիտվյալներ: Վիքիտվլայներում Ազգային պատկերասրահից առկա վիքիտվյալները զետեղվել են տարբեր վորքշոփերի և վիքի-միջոցառումների ժամանակ:

Համաժողովին անմասն չմնացին նաև  Wikimedia CutenessAssociation-ի անդամները, որոնք ունեցած համաժողովի իրենց լուսանկարը:

Armineaghayan, Plushies at WikidataCon 2019 (cropped), CC BY-SA 4.0

Վիքիտվյալների գալիք նորարարություններին կարելի է ծանոթանալ Վիքիտվյալների ռազմավարության էջում:

Գործիքակազմեր՝

• ISA Tool
• Listeria
• Petscan
• Phabricator
• QuickStatements

Համաժողովի ընթացքում արված իմ լուսանկարները կարող եք գտնել այս հղումով՝ Category:WikidataCon 2019 by ArmAg:

Արմինե Աղայան
«Վիքիմեդիա Հայաստան» ԳՀԿ անդամ, վիքիխմբագիր

Արդեն 3 տարին անընդմեջ Քարվաճառի վիքիակումբի ակտիվ խմբագիրները մասնակցում են ամառվա ամենահետաքրքիր վիքի միջոցառմանը՝ Վիքիճամբարին։ Այս նյութում նրանք պատմում են իրենց տպավորությունների, ստացած կարևոր գիտելիքների և նոր ծանոթությունների մասին։

13-ամյա Էլեն Գևորգյանն արդեն երրորդ տարին է` մասնակցում է ամառային Վիքիճամբարին: «Երբ առաջին անգամ լսեցի Վիքիճամբարի մասին, ես չգիտեի` ինչպիսին է այն, դուր կգա ինձ, թե ոչ, բայց ես այն հավանեցի հենց առաջին րոպեներից»,— Վիքիճամբարի մասին իր տպավորություններով է կիսվում Էլենը: Պատանի խմբագրի կարծիքով` Վիքիճամբարի ընթացքում ինքն ու ընկերները հնարավորություն են ստանում գիտելիք ձեռք բերել ու դրանք մյուսներին փոխանցել: «Կարևոր է նաև ազատ շփումը այլ Վիքիակումբների, քաղաքների, գյուղերի և նույնիսկ` երկրների երեխաների, տարբեր վիքիօգնականների, ջոկատավարների հետ: Այստեղ նույնիսկ հայերեն տառերը չիմացող նորեկ խմբագիրները սովորում են խմբագրել հայերեն ստեղնաշարով»:

Նույն վիքիակումբից մեկ այլ պատանի խմբագիր` 14-ամյա Լենա Ղազարյանը, որը Վիքիճամբարների մասնակից է նախորդ տարվանից, ևս կարևորեց Վիքիճամբարի ընթացքում գիտելիք ստանալու ու փոխանցելու հնարավորությունը.

«Խմբագրման որոշ գործիքների հետ աշխատելը շատերս սովորում ենք հենց Վիքիճամբարում: Շատ երեխաներ էլ հենց խմբագրել են սովորում այստեղ: Շատ հաճելի է տեսնել, թե ինչպես են քո ընկերներից շատերը, որոնք հայերեն ստեղնաշարի հետ աշխատել չեն կարողանում, օրեր անց վարժ տիրապետում դրան»,— ասում է Լենան և հավելում, որ իրենց ջոկատում կային երեխաներ, որոնք հայերեն տառերը չգիտեին, իսկ Վիքիճամբարից արդեն տուն էին վերադառնում` հայերեն ստեղնաշարին լիովին տիրապետելով:

Ամառային առաջին Վիքիճամբարի մասնակիցները հանգստի ժամին, լուսանկարը՝ Աշխեն Մուրադյանի, CC BY-SA 4.0

Քարվաճառի վիքիակումբի 13-ամյա խմբագիր Մարիետա Վարդանյանն այս տարի առաջին անգամ էր մասնակցում Վիքիճամբարին: «Վիքիճամբարում շատ բան սովորեցի, իմացա մի քանի նոր գործիքներով համակարգչի վրա աշխատել»,— պատմում է Մարիետան:

ՎիքիՃամբարի տպավորությունները կիսելիս երեխաներն ընդգծում են խաղերի միջոցով սովորելը և մի քանի կարևոր հանդիպումներ, որոնք ևս գիտելիքի աղբյուր են դարձել նրանց համար․

«Այս ամառվա առաջին Վիքիճամբարի ընթացքում հանդիպում ունեցանք Հովհաննես Թումանյանի թանգարանի ներկայացուցիչների հետ: Նրանք մեզ պատմեցին Թումանյանի մասին, իսկ ստացած գիտելիքն ստուգեցինք Հովհաննես Թումանյանի կյանքին ու ստեղծագործություններին նվիրված խաղ-վիկտորինայով: Հանդիպման վերջում խաղացինք նաև Թումանյանի հեղինակած մի քանի զարգացնող խաղեր» — Լենա:

«Վիքիճամբարում նույնիսկ խաղերով էնք շատ գիտելիք ստանում: Ամեն տարի մեզ Վիքիճամբարում այցելում են հյուրեր` տարբեր տեղերից: Այս տարի ևս տարբեր հյուրեր ունեցանք: Վիքիճամբարում օրերը անցնում էին շատ արագ և զվարճանքներով լի» — Լիանա Ղազարյան (13 տ.):

Ամառային առաջին Վիքիճամբարի մասնակիցների բեյջերը, լուսանկարը՝ Աշխեն Մուրադյանի, CC BY-SA 4.0

«Ինձ շատ դուր եկավ Արտակարգ իրավիճակների նախարարության կողմից կազմակերպված միջոցառումը, որի ժամանակ ես սովորեցի, թե ինչ է պետք անել երկրաշարժի, հրդեհի և ջրհեղեղի ժամանակ: Նրանց ցուցադրած տեսանյութերը շատ հետաքրքիր էին, ուզում եմ գտնել ու ցույց տալ նաև փոքր եղբորս» — Մարիետա:

«Վիքիճամբարում օրերն այնպիսին են, որ վերադառնալու ցանկություն չի առաջանում։  Ես շատ բան սովորեցի Վիքիճամբարում և հաստատ գիտեմ, որ դրանք ինձ պետք են լինելու դեռ երկար տարիներ» — Էլեն:

Թամարա Գրիգորյան, Քարվաճառի վիքիակումբի համակարգող
Դաթո Աբուլաձե, Վիքիմեդիա Հայաստանի հաղորդակցության համակարգող

Այս տարվա Ամառային Վիքիճամբարները աչքի ընկան դիմորդների և մասնակիցների մեծ թվով։ Վիքիմեդիա Հայաստանը երկու ճամբարների համար ստացել էր շուրջ 300 հայտ։ Դիմորդների մեծ մասը դիմել էր 9-15 տարեկան աշակերտների համար կազմակերպվելիք Ամառային Վիքիճամբարին։ Առաջին ճամբարը նշանավորվեց նաև վճարովի մասնակիցների մեծ թվով․ 30 մասնակիցները հավասարապես բաշխվեցին ջոկատների միջև։

Վիքիմեդիա նախագծերում սովորեցնելու և խմբագրելու գործընթացը կազմակերպվել էր 12 փորձառու վիքիխմբագիրների օգնությամբ (Վիքիթիմ)։ Մասնակիցները խմբագրում էին 3 Վիքիմեդիա նախագծերում՝ Հայերեն Վիքիբառարանում, Վիքիդարանում և Վիքիպեդիայում։ Վիքիթիմը նաև պատասխանատու էր ճամբարի ընթացքում ստեղծված բովանդակության որակի ստուգման համար։ Կազմակերպչական թիմը նորեկներին խմբագրել սովորեցնելու նոր մեթոդներ կիրառեց․ յուրաքանչյուր ջոկատի փորձառու խմբագիրները, որոնք ցանկություն հայտնեցին գիտելիքներով կիսվել իրենց թիմակիցների հետ, վերջիններիս սովորեցրին խմբագրման գործիքներն ու կանոնները։ Այս մեթոդի կիրառումը թույլ տվեց ուսուցման և սովորելու գործընթացն ավելի արդյունավետ դարձնել, քանի որ թեման միշտ ավելի դյուրըմբռնելի է, երբ նույն տարիքի աշակերտներն են միմյանց սովորեցնում։ 

Ամառային առաջին Վիքիճամբարի մասնակիցները վորքշոփի ժամանակ, լուսանկարը՝ Աշխեն Մուրադյանի, CC BY-SA 4.0

Այս ճամբարի ձեռքբերումներից մեկն այն էր, որ Հայերեն Վիքիբառարանը 2 հորիզոնականով վեր բարձրացավ Վիքիբառարանների ցանկում․ այժմ մենք 21-րդ հորիզոնականում ենք։

Ճամբարի վերջում Վիքիթիմը քննարկեց և առանձնացրեց ուշադրության արժանի մի քանի կետեր, որպեսզի եկող տարի նույն տարիքի մասնակիցների համար նախատեսված ճամբարը կազմակերպելիս դրանք հաշվի առնվեն։ Այդ կետերը հետևյալն են՝

• Կրճատել յուրաքանչյուր վորքշոփի ժամը՝ 1.5-ից դարձնելով 1 ժամ, քանի որ այս տարիքի ճամբարականների համար դժվար է կենտրոնանալ և արդյունավետ խմբագրել այդքան երկար ժամանակ։
• Առաջին վորքշոփի ժամանակ կես ժամ հատկացնել նախորդ օրվա խմբագրական սխալները քննարկելու համար (նախկինում ևս կիրառվել է նմանատիպ պրակտիկա, սակայն այն համակարգված բնույթ չի կրել)։
• Հնարավորության դեպքում ավելացնել Վիքիթիմի անդամների թիվը։
• Օրակարգում ներառել այնպիսի միջոցառումներ, որոնց ժամանակ Վիքիթիմը կկարողանա վորքշոփից դուրս շփվել ճամբարականների հետ։

Ճամբարի ոչ վիքիական կյանքը լի էր հետաքրքիր և ժամանցային միջոցառումներով։ Բացի սպորտային և ինտելեկտուալ խաղեր խաղալը, ճամբարականները հյուրընկալեցին Հովհաննես Թումանյանի թանգարանի Կրթական ծրագրի թիմին, որոնք ներկաներին ծանոթացրին հայ գրող Հովհաննես Թումանյանի կյանքի և գրական ստեղծագործությունների հետ։ Ներկայացումից հետո հյուրերը ճամբարականների համար վիկտորինա կազմակերպեցին, որի ժամանակ աշակերտները պատասխանեցին Թումանյանի վերաբերյալ տարբեր հարցերի։ Ինչպես շատերը գիտեն, Թումանյանը երեխաների համար ստեղծել է նաև մի շարք խաղեր։ Ճամբարականներն ուրախ էին Հովհաննես Թումանյանի թանգարանի աշխատակազմի օգնությամբ խաղալ այդ խաղերը։

Ճամբարի մասնակիցները Հովհաննես Թումանյանի թանգարանի աշխատակիցների կազմակերպած խաղի ժամանակ, լուսանկարը՝ Աշխեն Մուրադյանի, CC BY-SA 4.0

Ճամբարի մյուս հիշարժան միջոցառումը ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության կազմակերպած կրթական-տեղեկատվական միջոցառումն էր։ Արտակարգ իրավիճակների նախարարության աշխատակիցներն իրականացրին վարժանք-խաղեր, որոնք ուղղված էին արտակարգ իրավիճակների ժամանակ իրազեկվածության մակարդակի բարձրացմանը։ Ճգնաժամային կառավարման պետական ակադեմիայի մշակույթի կենտրոնի «911» մանկական թատերախմբի փոքրիկ դերասանները ներկայացրեցին «Աղետիկ» երաժշտական-ուսուցողական բեմադրությունը։ Ներկայացման ավարտից հետո ճամբարականները դիտեցին ԱԻ նախարարության և «Save the Children» կազմակերպության կողմից պատրաստված ուսուցողական մուլտֆիլմեր՝ երկրաշարժի, ջրհեղեղի և հրդեհի մասին, որից հետո կազմակերպվեց վիկտորինա խաղ: Հաղթողները պարգևատրվեցին պատվոգրերով։

ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության կազմակերպած տարհանման դասընթացը, լուսանկարը՝ Աշխեն Մուրադյանի, CC BY-SA 4.0

Ճամբարականների համար կազմակերպվեց նաև տարհանման ուսումնական վարժանք։ Դեպքի մասին ահազանգ ստանալուց հետո ժամանեցին հրշեջ-փրկարարներն ու անմիջապես սկսեցին աշխատանքներ իրականացնել հանգստյան տան տարածքում` տարհանելով այն ճամբարականներին, որոնք չէին հասցրել հեռանալ շենքից։ Ուսումնական վարժանքն իրականացվեց ՀՀ ԱԻՆ ՓԾ Հրազդան քաղաքի թիվ 44 ՀՓՋ-ի հրամանատար, փ/ծ մայոր Սամվել Դավթյանի վերահսկողության ներքո։ 

Օրվա ավարտին երեխաները սովորեցին նաև թե ինչպես առաջին բուժօգնություն ցուցաբերել տարբեր իրավիճակներում:

Լիլիթ Թարխանյան,
Վիքիմեդիա Հայաստանի Կրթական ծրագրի համակարգող

Վիքիմանիան  (Վիքիմեդիայի ամենամյա  միջազգային համաժողով) Վիքիմեդիա համայնքի ամենամյա միջազգային համաժողովն է, որի ընթացքում հարյուրավոր կամավոր խմբագիրներ և ազատ գիտելիք տարածող առաջնորդներ հավաքվում են քննարկելու Վիքիմեդիա հիմնադրամի ազատ գիտելիք տարածող վիքինախագծերի՝ Վիքիպեդիայի, Վիքիբառարանի, Վիքիպահեստի, Վիքիտվյալների, Վիքիդարանի, Վիքիգրքերի, Վիքիցեղերի, Վիքիլուրերի,  Վիքիլսարանի մոտեցումներն ու խնդիրները  հանդիպումների, սեմինարների, դասընթացների, քննարկումների և հաքաթոնի միջոցով:  

2019 թվականի համաժողովի հինգ օրերի ընթացքում Վիքիմանիան Սկանդինավիայի խոշորագույն քաղաքում՝ Ստոկհոլմում էր համախմբել  և ազատ գիտելիքի հարթակ բերել կամավորների ու առաջնորդների՝ քննարկելու Վիքիպեդիայի և ազատ գիտելիքի դերը Կայուն զարգացման նպատակների իրականացման օրակարգում: Նպատակների թվում են որակյալ կրթության իրավունքը, գենդերային անհավասարությունների նվազումը, նորարարությունների ապահովումը, մարդկանց դերի բարձրացում անկախ իրենց ծագումից, աջակցում գլոբալ գործընկերության զարգացմանը և այլն։

Վիքիմանիայի բացման արարողություն և Կայուն զարգացման 17 նպատակները։ Լուսանկարը՝ Armineaghayan-ի, CC BY-SA 4.0

15-րդ Վիքիմանիայի թեմատիկան էր «Ավելի ուժեղ միասին. Վիքիմեդիա, ազատ գիտելիք և կայուն զարգացման նպատակներ»-ը, որը հնարավորություն տվեց գլոբալ համատեքստում անդրադառնալ Վիքիմեդիայի աշխատանքներին՝ ինչպես համագործակցության, նորամուծության միջոցով կարող ենք իրականում ավելի լավ աշխարհ ստեղծել և ազատ գիտելիքի շարժումը միավորել կայունության հետ: 

Վիքիմանիան անցկացվեց Ստոկհոլմի համալսարանի ամենամեծ լսարանում՝ Աուլա Մագնայում,  որտեղ ի թիվս դասախոսությունների, հանդիպումների և սեմինարների, տեղի են ունենում նաև նոբելյան դասախոսություններ:

Վիքիմանիայի բացման արարողությունը Աուլա Մագնայում: Լուսանկարը՝ Vysotsky-ի, CC BY-SA 4.0

Այս տարի Վիքիմանիայում ծրագրերը ներկայացված էին տարածքների (“Spaces”) ձևաչափում, որոնցից յուրաքանչյուրն ուներ իր կազմակերպիչն ու համակարգողը: Յուրաքանչյուր «Տարածք» ուներ իր թեմաների ոլորտը, որոնք իրենց ձևով յուրաքանչյուրն անդրադառնում էին համաժողովի թեմային` «Ավելի ուժեղ միասին. Վիքիմեդիա, ազատ գիտելիք և կայուն զարգացման նպատակներ»:

Վիքիմանիայի հայ մասնակիցները ելույթներ ունեցան կրթության, զարգացման, բազմազանության տարածքներում՝ խոսելով կրթության հավասար հնարավորությունների, Հայկական վիքիհամայնքի ընդլայնման, Հայաստանում իրականացվող կրթական ծրագրերի, Վիքիդասարանի ու Վիքիակումբների գործունեության, ԳԼԱՄ հարթակում հայաստանյան մշակութային հաստատությունների հետ համագործակցության, Վիքիպեդիայում կանանց կենսագրականների բացը լրացնելու մասին թեմաներով:

Համաժողովում (ինչպես նաև ինձ համար) նշանակալի դեր ունեն մշակութային ժառանգությունը և ԳԼԱՄ (GLAM — Galleries, Libraries, Archives and Museums) հաստատությունները: Վիքիպեդիայի բազմահազար կամավորների շնորհիվ մշակութային ժառանգությունը ազատ հասանելի է դառնում ամբողջ աշխարհի օգտատերերի համար, իսկ ԳԼԱՄ Վիքի նախագծերի միջոցով հաստատությունները հնարավորություն են ստանում աշխարհի հետ կիսվելու իրենց հավաքածուներով ու ֆոնդերով: Վիքիմանիայում ԳԼԱՄ տարածքը հագեցած էր հետաքրքիր և բազմաբնույթ ներկայացումներով, այդ թվում՝ «Ինչու են թանգարանները որոշում բացել իրենց հավաքածուները», «ԳԼԱՄ նախագծում Վիքիմեդիա համայնքին ներգրավելու ռուսական փորձը», «Վիքիմեդիա Սերբիայի համագործակցությունը Մշակույթի և տեղեկատվության նախարարության հետ», «Մետրոպոլիտեն թանգարանի համագործակցությունը Վիքիմեդիա համայնքի» հետ՝ ուղղված Վիքիտվյալների և Վիքիպահեստում կառուցվածքային տվյալների թարմացման շարունակական ռազմավարությանը:

Վիքիմանիայի ամբողջական ծրագրին կարող եք ծանոթանալ այստեղ:

Խոսելով Վիքիպեդիայում կանանց ավելի տեսանելի դարձնելու մասին՝ պետք է նշեմ, որ թեև Հայերեն Վիքիպեդիայում մենք ունենք ավելի շատ կին վիքիխմբագիրներ, համաշխարհային վիքիշարժման մեջ կին խմբագիրներն ավելի քիչ են և ներկայացվող կենսագրականներն ավելի շատ ներկայացնում են տղամարդկանց: Գենդերային հավասարություն ապահովելու համար Վիքիմեդիա նախագծերում կամավորների կողմից ստեղծվում են տարբեր խմբեր ու արշավներ Վիքիպեդիայում կենսագրություն չունեցող կանանց վերաբերյալ իրազեկությունը բարձրացնելու համար: Նմանատիպ ծրագրերից է Վիմին ին Ռեդ (Women in Red) արշավը, Ինտերվիքի Վիմին (Interwiki Women) համագործակցությունը, որի համահիմնադիրներից եմ հանդիսանում ինքս: 

Արմինե Աղայանը և Կամելիա Բոբանը ներկայացնում են Interwiki Women համագործակցությունը։ Լուսանկարը՝ Թամարա Գրիգորյանի, CC BY-SA 4.0

Վիքի գեփ (WikiGap) կանանց կենսագրականները բարելկավող միջազգային մարտահրավերը մեկնարկել է 2019 թվականին Կանանց միջազգային օրը: Վիքիմանիայի շրջանակներում Շվեդիայի արտաքին գործերի նախարարությունում վիքիպեդիստների հետ կայացած հանդիպման ժամանակ նախարարության հաղորդակցության ռազմավարագետ Լինա Էիդմարկի հետ պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց, որպեսզի հայերեն խմբագրող վիքիպեդիստները 2020 թվականից միանան կանանց ներգրավվածությունը բարձրացնող այս մարտահրավերին:

Լինա Էիդմարկի հետ պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց 2020 թվականից Հայաստանում անցկացնել WikiGap միջազգային արշավը: Լուսանկարում՝ Արմինե Աղայան և Լինա Էիդմարկ: Լուսանկարը՝ CC BY-SA 4.0

Վիքիմանիայի բացման պաշտոնական արարողությունը տեղի ունեցավ Նոբելյան ամենամյա հանդիսավոր ճաշկերույթների սրահում՝ Ստոկհոլմի քաղաքապետարանի կապույտ սրահում:

Վիքիպեդիստները համալիրի «Ոսկե սրահում»: Լուսանկարը՝ Armineaghayan-ի, CC BY-SA 4.0

Վիքիպեդիստներին համախմբած Վիքիմանիայի փակման արարողությունը անցկացվեց Շվեդիայի և Սկանդինավյան ժողովուրդների ավանդույթները ներկայացնող Հյուսիսային թանգարանում, և մասնակիցներին հնարավորություն ընձեռվեց հաճելի մթնոլորտում վայելելու սկանդինավյան ուտեստներ, ինչպես նաև ծանոթանալու թանգարանի բազմազան ու հարուստ հավաքածուին:

Վիքիմանիայի և ստոկհոլմյան լուսանկարների իմ շարքին կարող եք ծանոթանալ այս հղումով՝   https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Wikimania_2019_by_ArmAg։

Արմինե Աղայան,
Հայերեն Վիքիպեդիայի խմբագիր և
Վիքիմեդիա Հայաստանի անդամ

Այս տարի Վիքիմեդիա Հայաստանը սկսել է լայնածավալ համագործակցություն Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանի հետ։ Հայոց լեզվի և գրականության դասախոսների հետ համագործակցությունը հնարավորություն ընձեռեց համալսարանի 2-րդ կուրսի բոլոր ուսանողների համար 7 ճանաչողական վորքշոփ կազմակերպել։ Ուսանողներին ներկայացվեցին Վիքիմեդիա գաղափարախոսությունը, Վիքիմեդիա շարժումը և Վիքիմեդիա նախագծերը։ Ուսանողներին կոչ արվեց իրենց նախագծային աշխատանքների շրջանակում ներդրում ունենալ հայերեն Վիքիմեդիա նախագծերում՝ այդպիսով նպաստելով ազատ գիտելիքի ստեղծմանն ու տարածմանը։ Դատելով ակտիվ քննարկումներից և բարձրացված հարցերից՝ ուսանողներին բավականին հետաքրքրել էր գրականության վերաբերյալ հոդվածներ գրելը։

Վիքիմեդիա Հայաստանի աշխատակազմի և Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանի դասախոսների հետ համակարգված աշխատանքի արդյունքում 34 ուսանող իր ներդրումն ունեցավ Հայերեն Վիքիպեդիայում և Վիքիդարանում։ 12 ուսանող սրբագրել է 1917 թվականին հրատարակված գրական, գիտական և սոցիալ-քաղաքական «Գործ» ամսագիրը Հայերեն Վիքիդարանում։ Մյուս ուսանողները Անգլերեն Վիքիպեդիայից 20 հոդված են թարգմանել գրական ժանրերի, ստեղծագործությունների և գրողների մասին։

Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանի հետ համագործակցությունը Վիքիմեդիա Հայաստանի Կրթական ծրագրի մեծ և կարևոր համագործակցություններից մեկն է, որի շարունակական լինելը կօգնի Հայերեն Վիքիպեդիան և Վիքիդարանը հարստացնել գրականության վերաբերյալ բարձրորակ հոդվածներով։

Լիլիթ Թարխանյան, Կրթական ծրագրի համակարգող

2018 թվականի դեկտեմբերից Հայ կրթական հիմնարկության 53 կրթաթոշակառու ցանկություն հայտնեց իր կամավորական աշխատանքն իրականացնել «Վիքիմեդիա Հայաստան» ԳՀԿ-ում՝ հարստացնելով հայերեն Վիքիմեդիա նախագծերը որակյալ բովանդակությամբ։ Սա նոր և շատ հետաքրքիր փորձառություն էր կազմակերպության համար։ Ճանաչողական վորքշոփից հետո 25 ուսանող շարունակեց խմբագրել մինչև հուլիսի 1-ը։

Ուսանողները Ռուսերեն և Անգլերեն Վիքիպեդիաներից հոդվածներ են թարգմանել։ Այն ուսանողները, որոնք չունեին թարգմանչական հմտություններ, Հայերեն Վիքիդարանում սրբագրել են հայ դասականների ստեղծագործությունները։ Աշխատանքային գործընթացը համակարգվել է հիմնականում առցանց՝ էլ․ փոստի միջոցով։ Ուսանողներն սկզբնապես աշխատել են իրենց ավազարկղերում և հոդվածների որակի ստուգումից հետո դրանք տեղափոխել են հիմնական անվանատարածք։

Համագործակցության արդյունքում Հայերեն Վիքիպեդիայում ստեղծվել և բարելավվել է 104 հոդված, իսկ Հայերեն Վիքիդարանում՝ սրբագրվել ավելի քան 150 էջ։ Ամենաակտիվ 15 ուսանողները ստացել են հավաստագրեր։

Վիքիմեդիա Հայաստանը, ամփոփելով Հայ կրթական հիմնադրամի հետ համագործակցությունը, վերջինիս ներկայացրել է համագործակցության արդյունքները և ստացել դրական արձագանք․ գործընկեր կազմակերպությունը բարձր է գնահատում Վիքիմեդիա Հայաստանի գիտակրթական գործունեությունը, որը սերտորեն կապված է իրենց գաղափարախոսության հետ։ Երկու կողմերն էլ ցանկություն են հայտնել շարունակել համագործակցությունը հետագայում։

Լիլիթ Թարխանյան, Վիքիմեդիա Հայաստանի կրթական ծրագրի համակարգող

Դպրոցում հանձնարարվող առաջադրանքները հաճախ նպատակ ունեն ստուգելու աշակերտի գիտելիքը: Աշակերտի համար, սակայն, ավելի հետաքրքիր ու մոտիվացնող է այնպիսի առաջադրանքը, որի կատարումից հետո ինքը նաև արդյունք է տեսնում: Արդյունավետ առաջադրանքի հաջողված օրինակներից է աշակերտներին որպես գործնական աշխատանք Հայերեն Վիքիպեդիայում հոդված ստեղծել հանձնարարելը:

2018-2019 ուսումնական տարվա երկրորդ կիսամյակում Քարվաճառի Վիլյամ Սարոյանի անվան միջնակարգ դպրոցի հասարակագիտության ուսուցիչ Դավիթ Եղիազարյանը դպրոցի ութերորդ դասարանի աշակերտներին որպես գործնական աշխատանք հանձնարարել էր հոդվածներ գրել Հայերեն Վիքիպեդիայում հասարակական նշանակության տարբեր անձանց ու երևույթների մասին: Աշակերտները հանձնարարությունը կատարել են Քարվաճառի վիքիակումբի հետ համագործակցությամբ:

«Որպես գործնական աշխատանք բազմիցս հանձնարարել եմ աշակերտներին կատարել ուսումնասիրություններ տարբեր թեմաների վերաբերյալ: Դրանց ընթացքում նրանք հաճախ օգտվել են Վիքիպեդիա հանրագիտարանի նյութերից: Հայերեն Վիքիպեդիան աղքատիկ է որոշ ոլորտներին վերաբերող հոդվածների հարցում, և սա լավ առիթ էր համատեղելու մի քանի կարևոր գործեր` դասանյութի ուսումնասիրությունը, հետազոտությունը, աղբյուրների հետ աշխատանքը, թարգմանությունը և այլն»,— պատմում է հասարակագիտության ուսուցիչ Դավիթ Եղիազարյանը: Գնահատելով կատարված աշխատանքը՝ ուսուցիչն ընդգծում է, որ այն, անկասկած, արդյունավետ էր: «Սակայն ապագայում որոշ հղկումների կարիք կա: Հիմնական խնդիրներից մեկը լեզուների աղքատիկ իմացությունն է, ինչը խանգարում է արդյունավետ թարգմանություններ կատարելուն: Շատ կարևոր է նաև դպրոցում աշակերտներին քննադատական և վերլուծական հմտություններ տալը, ինչը նրանց կօգնի ոչ միայն Վիքիպեդիայում խմբագրելիս, այլ նաև հետագա կյանքում»,— ասում է Դավիթ Եղիազարյանը: Նշենք, որ երեխաներն իրենց խմբագրած հոդվածները պատմել են դասարանում` այսպիսով հավելյալ գիտելիք փոխանցելով նաև իրենց դասընկերներին: Գնահատվել է ինչպես ստեղծված հոդվածի որակը, այնպես էլ` նյութը վերարտադրելու և վերլուծելու կարողությունը:

«Երեխաների համար իրենց կատարած աշխատանքը շատ հետաքրքիր էր: Շատերի համար դա առաջին խմբագրումն էր Վիքիպեդիայում: Դպրոցում նրանք մեծ ոգևորությամբ էին ներկայացնում իրենց կատարած աշխատանքը, և նրանցից շատերը հետագայում դարձել են վիքիակումբի ակտիվ խմբագիրներ»,— նշում է ուսուցիչը և կարևորում, որ այս փորձի արդյունքում շատ երեխաներ ձեռք են բերում Վիքիպեդիայում խմբագրելու օգտակար սովորությունը:

Դավիթ Եղիազարյանը վստահեցնում է, որ նման միջոցառումը շարունակական բնույթ է կրելու և մոտ ապագայում ևս անպայման կհանձնարարի նման աշխատանքներ, որովհետև դրանք շատ են նպաստում թե՛ հենց առարկայի ուսումնասիրմանը, թե՛ հարակից գիտելիքների ձեռքբերմանը, թե՛ քննադատական մտածողության զարգացմանը: «Նման հանձնարարությունները նաև շատ ոգևորիչ են հենց աշակերտների համար»:

Դպրոցում ուսումնասիրվող բոլոր առարկաներին վերաբերող բազմաթիվ հոդվածներ սպասում են հայերեն թարգմանվելուն և աշակերտները կարող են ներդրում անել հայերենով հանրամատչելի գիտելիքի ծավալների մեծացման գործում` միաժամանակ դրանից ստանալով մեծ բավականություն և հմտություններ»,— վստահ է Դավիթ Եղիազարյանը:

Թամարա Գրիգորյան
Քարվաճառի վիքիակումբի համակարգող

Վիքիմեդիա Հայաստան գիտակրթական հասարակական կազմակերպության վիքիակումբները, որոնք գործում են Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի Հանրապետության մի շարք, հիմնականում` գյուղական համայնքներում, նպատակ ունեն օժանդակել տեղի դպրոցականների կրթական գործընթացին:

ԱՀ-ում (Արցախի Հանրապետություն) Քարվաճառի վիքիակումբը, որ Արցախի երեք վիքիակումբներից մեկն է (մյուս երկու Վիքիակումբները գործում են Ստեփանակերտում և Տողում), բացվել է 2017 թվականի մարտ ամսին: Ակումբում կա գրանցված 83 մասնակից, որոնցից յուրաքանչյուր ամիս ակտիվորեն ակումբ են հաճախում 30-35-ը: Ակումբի հիմնական խմբագիրները Քարվաճառի միջնակարգ դպրոցի 9-16 տարեկան դպրոցականներն են: Անցնող տարում ակումբի մասնակիցները Հայերեն Վիքիպեդիայում ստեղծել են 530 հոդված: Բացի Վիքիպեդիա, Վիքիդարան և Վիքիբառարան նախագծերում աշխատելը, ինչը բարձրացնում է նրանց գրագիտությունը, օգնում է առավել հստակ ձևակերպել մտքերն ու զարգացնում է օտար լեզուներից (հիմնականում` ռուսերենից) տեքստերը հայերեն թարգմանելու հմտությունը, Վիքիակումբը նաև զարգանալու, հաղորդակցման կարողությունները զարգացնելու, ունեցած գիտելիքը ընկերների հետ կիսելու և օգտակար ժամանցի վայր է Քարվաճառի դպրոցականների համար: Այդ ամենին նպաստում են Քարվաճառի վիքիակումբում պարբերաբար կազմակերպվող մի շարք միջոցառումներ:

Այս ամիս Քարվաճառի վիքիակումբի «Հանդիպում արվեստի հետ» խորագիրը կրող շարքի հերթական հանդիպումը նվիրված էր հայ գրող Վարդգես Պետրոսյանին: Ելույթը ներկայացնող Սվետլանա Նալթակյանը նշեց, որ կարդալով գրողի մի քանի ստեղծագործություններ` ցանկացել է դրանց մասին պատմել ընկերներին ու խորհուրդ տալ նրանց ևս կարդալ, քանի որ Վարդգես Պետրոսյանի ստեղծագործությունները նախատեսված են հիմնականում հենց դպրոցականների համար: Շարքի նախորդ հանդիպումները նվիրված են եղել դերասանուհի Սիրանույշին, երգահան Կոմիտասին, գրողներ Եղիշե Չարենցին ու Պարույր Սևակին:

Վիքիակումբ հաճախող պատանի խմբագիրների ամենասիրելի զբաղմունքներից են տարբեր ինտելեկտուալ, զարգացնող խաղերը՝ «Այլ կերպ», «Brainy», «Արվեստ»:

«Ափսոս, որ հաճախ ժամանակ չենք ունենում խաղալու, քանի որ ակումբում եղած ժամանակ մեծամասամբ խմբագրում ենք: Ամսվա մեջ մեկ օր ենք հատկացնում խաղերին, ինչն էլի շատ հաճելի է: Լիցքաթափվում ենք, միմյանց հետ շփվում, ինչպես նաև` շատ նոր գիտելիք ստանում: «Արվեստ» խաղի շնորհիվ վերջերս ծանոթացա նկարիչ Աշոտ Հովհաննիսյանի աշխատանքներին, որոնք շատ հավանեցի, և առաջիկայում նրա ստեղծագործության մասին կկարդամ ու կպատմեմ ընկերներիս»,— ասում է ակումբի պատանի խմբագիրներից Լիանա Մկրտչյանը:

Քանի որ Քարվաճառն ու առհասարակ Շահումյանի շրջանը համացանցում ավելի լայնորեն ներկայացնելու կարիք կա, ակումբի սաներն առիթը բաց չեն թողնում իրենց բնակավայրի տեսարժան վայրերը լուսանկարելու ու Վիքիպահեստ բեռնելու հնարավորությունը: Անցնող տարում ակումբականները շրջել են Քարվաճառով ու լուսանկարներ արել, ինչպես նաև՝ այցելել են շրջանի` հարուստ պատմություն ունեցող Ծար համայնքը, լուսանկարել տեղի եկեղեցիներն ու լուսանկարներն ազատ օգտագործման իրավունքով բեռնել Վիքիպահեստ:

Քարվաճառի վիքիակումբի մասնակիցները Ծարում

Հատկապես գյուղական համայնքներում դպրոցականներն ու նրանց ծնողները մտավախություն ունեն, որ որակյալ կրթություն ստանալու իրենց իրավունքը լիարժեքորեն չի իրականացվում: Այսօր աշխարհում դպրոցներից զատ շատ տարածված են ոչ ֆորմալ կրթական նախագծերը, և միջազգային այնպիսի ճանաչված հիմնադրամի, ինչպիսին է «Վիքիմեդիա Հիմնադրամը», ներկայացվածությունն Արցախում մեկ անգամ ևս ցույց է տալիս, որ որակյալ կրթություն ստանալու իրավունք ունի յուրաքանչյուր երեխա` անկախ իր բնակավայրից:

Վիքինախագծերում աշխատելով` Քարվաճառում բնակվող պատանիները հասկանում և զգում են, որ իրենք աշխարհում տեղի ունեցող մի մեծ գործընթացի մաս են: Լավագույն խմբագիրները հնարավորություն ունեն մասնակցելու Վիքիճամբարների, որոնք հաճախ միջազգային են լինում, որտեղ քարվաճառցի դպրոցականները հանդիպում են իրենց հասակակիցների տարբեր երկրներից, շփվում են նրանց հետ, կիսվում իրենց փորձով ու գիտելիքով և իրենց մեկուսացված չեն զգում: Վիքինախագծերում խմբագրելը նաև ճանաչում է բերում: Քանի որ Վիքիպեդիան հայտնի է ամբողջ աշխարհում, ցանկացած ազգի ներկայացուցչի հետ հանդիպելիս իրենք մեկ ընդհանուր բան ունեն, որ կարող է կապել նրանց: Միգուցե դժվարանան բացատրել, թե որտեղ է Քարվաճառը, սակայն կարող են հպարտորեն նշել, որ իրենք համաշխարհային շարժման մաս են:

Թամարա Գրիգորյան

Քարվաճառի վիքիակումբի համակարգող

Երգչուհի և նկարչուհի Անուշիկ Ստեփանյանին հաճախ նկատած կլինեք մեր միջոցառումներին։ Նա մեր միջոցառումների մասնակիցներին սովորեցնում է երգել հայկական շա՜տ-շա՜տ սիրված երգեր։

Այսպես, մեր սիրելի Անուշի հետ մի շատ կարևոր նախագիծ ենք սկսել, որի շրջանակներում փորձելու ենք ձայնագրել հայկական ազգային և մեծ ժողովրդականություն վայելող երգեր՝ այդպիսով փորձելով նաև պահպանել և արխիվացնել այդ կարևոր գործերը։ Բոլոր երգերը կատարվել են առանց նվագակցության։

Այժմ Վիքիպահեստում կարող եք լսել նաև հետևյալ երգերը․

1. Ալագյազ,
2. Ալագյազի փեշերին,
3. Ախ ինչքան-ինչքան կարոտել եմ քեզ,
4. Գարուն ա,
5. Ես սարեն կուգայի,
6. Երազ,
7. Լեբլեբիջիների երգը,
8. Խնկի ծառ,
9. Կայնել եմ, գալ չեմ կարող,
10. Կանչե կռունկ։

Բոլոր ձայնագրություններն այստեղ են։